Türkiye’nin önemli ihraç ürünlerinden biri olan (özellikle Japonlar suşi yapımında kullanıyor) Mavi Orkinos (Latince adıyla Thunnus thynnus)’unun nesli tehlike altındaki türler arasında yer aldığı birçok yasada geçiyor. Bunlardan biri de “Karadenizin Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesinin Karadenizde Biyolojik Çeşitliliğin ve Peyzajın Korunması Protokolünün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”. Bu kanun, Ekonomik öneme sahip türlerin ve özellikle canlı deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımının sağlanmasını karara bağlıyor. Bu kararla paralellik gösterir bir şekilde ülkemizde orkinos yetiştirme çiftlikleri de kurulmuş durumda. Ancak, çiftlikler dışındaki avcılığı sadece Türkiye’de değil, birçok Avrupa ülkesinde sürüyor ve bu balık için acil bir önlem alınmazsa yok oluş zilleri çalıyor. Orkinosların en önemli yuvalama alanlarının başında İspanya ile Türkiye ve Kıbrıs arasında kalan bölüm geliyor. Bu bölgede 2000 yılında 14 bin ton olan avlanma miktarı geçtiğimiz yıl 3 bin tona kadar gerilemiş durumda. Uluslararası Atlantik Orkinoslarını Koruma Komisyonu’nun (ICCAT) Bilimsel Komitesi’nin geçen yıl av kotasını 15 bin ton teklif etmesine rağmen komisyon kota miktarını 30 bin olarak belirliyor buna karşın dünya genelinde 50 bin ton avlanıyor. Yani tam bir katliam. Mavi orkinos türünün yok olmasını engellemek için, Uluslararası Atlantik Orkinoslarını Koruma Komisyonu’nun (ICCAT) Antalya’daki toplantısında Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı mavi yüzgeçli orkinosların 3 yıl boyunca avlanmasının yasaklanmasını istese de bir sonuç çıkmıyor. Özetleyecek olursak, mavi orkinos nesli tehlike altında olan bir balık türü ama bu konuda ne yazık ki ne ülkemizde, ne de dünya genelinde duyarlı bir uygulama yok ve bilim insanlarının uyarıları kulak arkası ediliyor. Bir türün yok olmasının aslında bizim yok olmamız olduğunu görmüyoruz. Bu konuda amatör balıkçılar olarak elimizden bir şey gelmez diye düşünmemeliyiz. Aslında çok şey gelebilir. İlk aşamada ulusal ve uluslararası mevzuatta eksikliklerin giderilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması için baskı oluşturamasak da, diğer eksiklikleri ile birlikte Amatör (Sportif) Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen 1/2 Numaralı Tebliğ’de bu mavi orkinos avının yasaklanması için çalışabiliriz.
Orkinoslar genel olarak her yıl Karadeniz’e göç yapar ve Karadeniz’deki palamut ve lüfer sürülerine çobanlık ederek onların Marmara’dan akıp gitmelerini engellerlerdi. Bu balık adalar bölgesinde oltacılar tarafından yakalanabilirdi. O senelerde, yani orkinoslar yaşam mücadelesine düşmeden önceki zamanlarda günde 200 tane lüfer tutan adam az balık tuttum dermiş. Ta ki taramalı sonarların ortaya çıktığı ve ayrıştırma yaptığı güne kadar. 1986 senesinde ağırlığı 480 kg olan bir orkinos, son olarak bir oltacımız tarafından tutuldu. Arkasından hamsi sürüsünün yukarı doğru kalkınmasından şüphelenen bir reis, hamsileri ağ ile çevirdi ve hamsilerle birlikte 12 tane orkinos aldı. Bu olayın ardından balıklar yukarıya yani Karadeniz’e geçmez oldular. Olayın diğer faktörlerinden biri de, İmralı adasının güvenlik alanında avcılık olmadığından, balık buraya kadar geliyor ve artık yukarı çıkmıyor. Çünkü bu güvenli bölgede avlanabileceği o kadar çok balık var ki, gerek görmüyor. Orkinosların denetimsiz ve aşırı avlanmaları sonucunda palamut, torik, lüfer ve kofana Karadeniz’de başıboş sürüler halinde dolaşmaya başladılar. Yani kanat kanat akıyor dediğimiz balık olayı, gerçekte hepsinin ayrı sürü ve gruplar olarak dolaşmasından ibaret oldu. Oysaki orkinoslar, zamanında (bu balık balıkların bekçisi olarak tabir edilir) sürüyü önüne katarak Marmara’ya kadar çıkartırmış. Marmara’dan aşağı geçiş süratle olamayacağından, balık burada mera yapmak ve durmak zorunda kalır, avlar güçlü ve kuvvetli olurmuş. Artık başlarında orkinoslar olmadığından, sürüler başıboş halde, direkt olarak Çanakkale’yi buluyor ve kendi elimizdeki rezervimiz, doğrudan Ege yoluyla açık denizlere iniyor. Yani Karadeniz’den sürüler halinde gelen balıklar direkt olarak, orta kanal sularıyla beraber hiç meralanmadan, tam kanal suyu hizasından kimseye yar olmadan (ne profesyonele ne de amatörlere) doğrudan Çanakkale ve oradan da Akdeniz’e açılıyor. Orkinosların azalmasının ve Karadeniz’e çıkmamasının balıkçılığa etkisi bununla da sınırlı değil. Şu anda denizlerimizde yunus sürüleri hakim ve sürüler dev balık gruplarından oluşuyor. Bir yunusun günlük balık tüketimi 40 kg kadar. Orkinoslar bölgede hüküm sürerken yunusların bu bölgede bu rezervleri tüketecek cesareti var mıydı acaba? Anımsarsanız 1980’li yılların sonlarına kadar boğazlarımızda 1 -2 tane yunus gördüğümüz anda aaaaaaa yunus gelmiş derdik. Tüm bu bilgilerin ardından, Greenpeace kampanyasına desteklerini esirgeyen insanların, Akdeniz’de açık deniz trolü ve değişik avcılık yöntemleriyle avlanarak, bu işten tamamen maddiyat güden insanlar olduğunu söyleyebiliriz. Bunun için, orkinoslara direkt yasak ve sınırlama konulmalı. Hem de her türüne. Haller ve balık tezgahlarından bu türü kabul edenlere aşırı ve ağır derecede cezalar verilmeli. ALİCO, diren, simendifer
paylaşım için teşekkürler, bu konulara dikkat etmek lazım bir canlının neslinin tükenmesi gerçekten çok vahim durumlara yol açıyor
Evet malesef denizin büyük ve hızlı çobanları olmayınca balıkların göç şekli de değişiyor, ortasu balıklarının sürü yapma alışkanlıkları bile değişti, bu yakında ortasu balıklarının aniden azalmasıyla kendini belli edecek, idda ediyorumki orkinosun olmaması ortasu balıklarındaki üreme oranlarının %50 azalmasıyla son bulacak, sonra da ortasu balıkları yavaş yavaş azalıp ticari değerlerini yitirecekler, bu arada karadenizde orkinosların çobanlık görevini son zamanlarda yunuslar devralmış durumda, ancak bu sözettiğim ciddi azalma gerçekleştiğinde bazı cahiller yunusları suçlayıp onları azaltmak için ellerinden geleni yapacaklar, bu gerçekleştiğinde ortasu balıkçılığının tamamen sonu gelecek.....Kötü bir senaryo değil mi? Bekleyin ve görün!!!!!
Evet Diren sana katılıyorum , bu yüzden hep Greenpeace ve bunun gibi çevreci oluşumları destekledim, eylemlerinde bulundum ve bir çok şey yaptım ki; bunun için kendimle gurur duyuyorum. Hatta bu dünya için gerçekten birşeyler yaptığımı hissediyorum ve bu bana inanılmaz bir keyif veriyor. Çok iyi hatırlıyorum bundan 10 sene evvel bizler küresel ısınma diye basbas bağarırken, insanlar "o ne yahu, ne işe yarar, nerde satılıyo" diye dalga geçiyolardı bizimle... Şimdi dalga geçtikleri konu kafalarına vurunca hepsi napıcaz, ne edicez diye çaresizce dolaşıyolar. Ama bu olay sadece mavi orkinosları korumakla değil daha fazla katılımla ve tepki koymak ile oluyor malesef. Ama çevre konusunda yaşayarak şunu gördüm ki; ufak başarılar (ki bir canlı türünü korumak için verilen mücadele gerçekten asil ve güzel bir örnektir) birleştiğinde bir dağ yığını oluyor ve bu dağ yığını da doğaya zarar verenlerin karşısındaki en büyük engel oluyor...
Bu güzel ve çok değerli çalışmanız için teşekkürler. Hangi birini koruyucağız diyen insanlara işte bir yerlerden başlamak gerektiğini söylemeye çalışıyorum devamlı , hiç bir şey yapamayanlar için 4 hafta önce aşağıdaki , kendimden yaptığım alıntının ve linkin bulunduğu konuyu açmıştım.Greenpeace in düzenlediği imza kampanyasına katılın orkinoslar için diye böylece deniz rezervleri oluşturulabilir. 9-10 kişi imza attı galiba tekrar hatırlatmak adına izninizle bu konunun altına mesajımı koyuyorum. http://www.balikavi.net/forum/showthread.php?t=16465
Destek ve katkılarınız için teşekkürler arkadaşlar. Sanırım konuyu açan ben olduğum için kimi arkadaşlarımız bu çalışmayı tek başıma hazırladığımı düşündüler. Ancak, ikinci metnin sonundaki imzalardan da anlaşılacağı üzere bu bir ekip çalışmasıdır. Aşkın arkadaşımızın imza kampanyası hakkında yaptığı anımsatma çok yerinde ve konuyu bütünleyici olmuş, kendisine teşekkür ederiz. Bu noktada küçük bir anımsatma yapmak uygun olacaktır: Yukarıda Aşkın arkadaşımız tarafından link adresi verilen imza kampanyası sadece orkinoslar için değildir. Kampanya "Okyanuslardaki Deniz Rezervlerinin Korunması" başlığı ile açılmış olup, orkinoslarla birlikte köpekbalıkları, balinalar gibi tüm doğal yaşam türleri için bir koruma istemi içermektedir. Bir imza ile ne değişir ki demeden, aynı gezegeni paylaştığımız canlı türlerini "öteki" olarak görmeden bu kampanyayı desteklemeliyiz. Ne var ki, "ben imzamı attım" demek, tüm sorumluluklarımızdan ve yapabileceklerimizden bizi arındırmıyor, arındırmamalıdır da... Ortak metinde de vurguladığımız gibi, bizler amatör balık avcıları olarak, uymakla yükümlü olduğumuz tebliğmizde yerekli düzenlemelerin ve kısıtlamaların getirilmesi için el ve iş birliği içinde olmalıyız.
