Lastikli tüfeklerde hareketi sağlayan, kauçuk ve türevi materyallerden imal edilen ve tüfeklerin performansının bağlı olduğu ana bileşen olduğu için bu yazıda ayrıntılı olarak lastikleri inceleyeceğiz. Kauçuğun kullanımı 5000 yıl öncesinde dayanır. Başlangıçta sıvı olan kauçuğun özsuyu (lateks) uzun zincirli moleküller içerir. Kızılderililer bu özsuyu ile ayaklarını kapladıktan sonra havadaki oksijenin etkisi ile bazı noktalardan bu moleküller birbirlerine bağlanırlar. Bu bağlanmalar nedeniyle artık moleküller birbirlerinden kolayca ayrılamazlar. Böylece sıvıdan katı duruma geçilir. Fakat bu katı biraz özeldir. Bu katı yapı içerisinde küçük moleküller hareket edebilirler. Ve tüm yapı bu hareketliğe sahiptir. Yapının bir balık ağı gibi davrandığı düşünülebilir. Bu nedenle bu yapı kısmen katı kısmen sıvı gibi davranırlar. Bu madde kauçuk olarak adlandırılır. Bununla beraber bu kauçuk ayakkabı bir gün içerisinde dağılır. Çünkü havadaki oksijen ilk olarak molekülleri birbirine bağlamasına karşın bir süre sonra oksijen, zincirleri kesmeye başlar. Birgün sonunda yapı dağılır. 1849 yılında Charles Goodyear kauçuk ağacının özsuyunu kükürt ile kaynattığında esnek, sağlam siyaha yakın bir madde elde eder. Goodyear'ın bu buluşu halen üretimdedir. Yapay polimerler grubuna dahil olan kauçuk maddesi; fiziksel özelliklerinden dolayı elastomerler grubuna dahildir. Elastomer grubunu, Stiren-Butadien Kauçuk (SBR), Cis-poli butadien, doğal kauçuk, nitril kauçuk, klor kauçuk gibi maddeler oluşturur. Elastomer, kauçuk özellikleri gösteren maddelere verilen genel addır. Çekme ile yüksek oranda uzarlar, çekme kuvveti kalktığında hızla ilk boylarına dönerler (elastikiyet). Elastomerleri, boylarının 5 katına kadar uzatıldıklarında aynı boya dönebilen maddeler olarak da tanımlayabiliriz. Bu maddelerin çoğu sualtı sporlarında kullanılmaktadır. Örneğin neopren diye satılan ucuz elbiselerin çoğu “SBR” materyalden yapılmaktadır. “Nitril Kauçuk” O-ring yapımında kullanılır. Tüfek lastiklerinde kullanılan ürünler doğal veya sentetik kauçuktur. Doğal kauçuk ürünleri sahip olduğu bal renginden anlayabilirsiniz. Sentetik kauçuklar ise siyah veya farklı renkte olabilirler. İlk üretilen sualtı tüfeklerinde kullanılan lastikler doğal kauçuktu. Fakat doğal kauçuk güneş ve tuzlu suyun etkilerinden kısa sürede etkileniyor ve özellikle kaplinlerin takıldığı yerlerde lezyonlar oluşmaya başlıyordu. Doğal kauçuğun sahip olduğu esneklik ve hızlı toplama avantajı ömrünün kısa olmasının dezavantajıyla karşılaştırıldığında amatör kullanıcılar için sürekli bir lastik değiştirme ihtiyacı doğuruyordu. Üreticiler lastiklerin ömürlerinin daha uzun olması için sentetik kauçuk ürünleri kullanmaya başladılar. Bu ürünler de uzun ömürlüydü fakat zor kurulması ve yeterince güçlü atmadığı için çok popüler olamadılar. 90’lı yıllardan itibaren içi doğal kauçuk ve dış çeperi sentetik kauçuk kaplanmış ürünler kullanılmaya başlandı. Bu türdeki lastikler hem kolay kurulup hızlı atış yapıyor hem de tuzlu su ve güneşin aşındırıcı etkilerine daha uzun süre dayanıyordu. Şu anda piyasada en çok tercih edilen ve satılan ürünler bunlardır. Lastikler çap olarak farklı modellere göre farklı kalınlıklarda üretilmektedir. 14 mm – 16 mm – 18 mm – 20 mm çaplarında üretilen lastiklerin en çok tercih edilenleri 18 mm ve 20 mm ölçülerinde olanlardır. Farklı markalar 17 mm, 19 mm ve 21 mm gibi ara ölçüler de yapmaktadırlar. Lastiklerin kalınlığı arttıkça, üzerlerinde yük-gerilim-kuvvet biriktirme kabiliyetleri artar. Kuvvetin değerini etkileyen ise sıkıştırma miktarı ve yay (lastik) sabiti gibi değişkenlerin çarpımıdır. Bunu formül şeklinde yazacak olursak: KUVVET = SIKIŞTIRMA MİKTARI x YAY (LASTİK) SABİTİ Kuvvetin artacağı her değer değişiminde sabit kütlede ivme de artacaktır. İvme birim zamandaki hız artışı demek olduğuna göre hız da buna bağlı olarak artacaktır. Kuvveti (hızı) arttırmak için “SIKIŞTIRMA MİKTARI” nı arttırabiliriz. Yani normalde olması gerekenden daha kısa bir lastik takarak gerilme mesafesini arttırır ve lastiğin daha hızlı bir şekilde atış yaptırmasını sağlayabiliriz. “LASTİK SABİTİ” ni değiştirerek yani daha kalın bir lastik takarak da şişi hızlandırabiliriz. Burada dikkat etmemiz gereken bir husus daha var. Lastiklerin kalınlığının yanında iç delik çapını da ölçülerini hesaba katmamız gerekir. Örnkelersek; 18 mm kalınlığında bir lastiğimiz mevcut. Bunun iç delik çapı ne kadar küçükse o kadar fazla materyal barındıracak ve bu da kuvvet biriktirme kabiliyetini arttıracaktır. Yani 18 mm kalınlığında fakat iç delik çapı 2 mm olan bir lastik, 18 mm kalınlığında fakat iç delik çapı 4 mm olan bir lastikten daha fazla kuvvet biriktirecek ve buna bağlı olarak daha hızlı atacaktır. İç delik çapının büyümesi yani içinde fazla miktarda hava olmasının derine indikçe basınçtan negatif yönde etkileneceğini de unutmamak gerekir. Lastiklerin boylarını veya kalınlıklarını değiştirdikten sonra sıra şişin yani kütlenin hareketine değinmekte fayda var. Kütle (şiş), uygulanan kuvvete karşı koyan bir nicelik olarak belli değerlere sahiptir. Şişin belli kalınlıklarda ve uzunluklarda kullanılması hıza doğrudan etki etmektedir. Aynı kuvvetle (lastikle) 6 mm bir kütle (şiş ) daha büyük bir ivme; 7 mm bir kütle (şiş) ise daha küçük bir ivme kazanacaktır. Bu hesaplara ek olarak şişlerin yapılmış olduğu materyalin esnekliği (salınımı veya vibrasyonu da denebilir) kullanılan lastiğin gücüyle doğru orantılıdır. İnce şişlerde vibrasyon daha fazla olacağı için zıpkının tüfekten çıkışından sonra parabolde sapmalara sebebiyet verebilir. Burada çift lastik kullanımının avantajları devreye girer. Şişe farklı yerlerden (çentiklerden) baskı yapan iki veya daha çok lastik vibrasyonu keserek doğrusal atımı sağlayacaktır. Yani 20 mm bir lastikle en son çentiğe gerili bir tüfekte 6 mm şişin çıkışta yaptığı vibrasyon ile 2 ad 16 mm veya 18 mm lastiğin farklı çentiklere takılması sonucu şişin yaptığı vibrasyon aynı olmayacaktır. Vibrasyonu azaltmanın diğer bir yolu da kanaldır. Tüfeklerdeki kanalın hızı kesmesi ile ilgili farklı görüşler olmakla birlikte, sürtünmeden kaynaklanan bu değer göz ardı edilebilecek derecelerde olduğu için hesaplamalara katılmasına gerek yoktur. Zira kanalsız tüfeklerdeki vibrasyondan kaynaklanan parabol sapmaları, kanallı tüfeklerdeki sürtünme değerinin atışı etkilemesi ile kıyaslanamayacak kadar büyük bir fark yaratmaktadır. Gövde seçimine de kısaca değinmekte fayda var. Kullanılan malzeme ne olursa olsun, iyi ve doğru hesaplanmış bir gövde suda nötrdür ve taşıma zahmeti vermeden sadece ittirerek kumanda edilebilmedir. Bu özellikteki gövdeler şiş çıktıktan bırakıldığında yüzer. Alüminyum, Karbon, Ahşap veya bunların karışımdan oluşan gövdeler kullanılarak pek çok modelde tüfek üretilmektedir. Alüminyum tüfekler piyasada sıklıkla rastlayabileceğiniz ve en ekonomik lastikli tüfek sınıfını oluştururlar. Farklı çaplardaki ve kalınlıktaki alüminyum gövdeler 90 cm ye kadar problemsiz olarak kullanılabilir. Fakat 90 cm üzerindeki tüfekleri orijinalinde gelenden daha kısa veya kalın bir lastikle değiştirip modifiye ederseniz, zaman içerisinde boruda esnemeler meydana gelebilir. Bu da atışı etkileyecektir. 90 cm ve daha üzerinde modifiye edilebilecek bir tüfek istiyorsanız Karbon veya Ahşap gövdeyi tercih etmelisiniz. Karbon, madde özelliği olarak rijit bir yapıya sahiptir. Bu da tüfeğin modifiyeden sonra esneme dezavantajını ortadan kaldırır. Fakat kırılgan bir yapıya sahip olduğu için biraz dikkatli kullanmakta fayda vardır. Bu kırılganlığı gidermek için de Kevlar ve benzeri mukavim malzemelerle kompozit bir yapıya ulaştırılmış gövdeler imal edilmiş ve kırılganlık özelliği giderilmiştir. Fakat bu tür hafif gövdelerde kuvvetli lastik kullanımının yarattığı tepme maddenin özelliğinden dolayı giderilememiştir. Burada da Ahşap gövde sahneye çıkar. Ahşap madde kullanılan ağaca göre belli bir tokluk ve şiddeti emme davranışı gösterir. Bu gövde 100 cm ve üzeri özellikle birden fazla 16-18 mm veya kısaltılmış 20 mm lastik kullanılan tüfekler için elzemdir. Genelde 3 ve 5 parçanın birleştirilmesiyle oluşan ahşap gövdelerin bir avantajı da kanallı oluşudur
. Semih bey enfes bir paylaşım olmuş tamamını okuyamadım ama akşam evden devam edeceğim. Elinize sağlık.
lastik sertliği kalınlıkla orantılı olmaya bilir yani kalın lastik normalde daha sert olur ama iki lastiğinde aynı derecede pişmesi lazım yüksek ısıda pişen bir lastik incede olsa kalın lastikten daha sert olur aslında o içi delik lastikler su gibi eritilip yapılan lastiklerdir erimede kavuçuğun özünü bozar ama kimyacılar katkı formulleriyle bunu çözmüş gibiler türkiyede eski pişirme tekniği kullanılıyor yani zıpkıncılarda büyük fabrikalarda bu makinalar var ama zıpkın üreticilerinde yok pahalı olduğu için aslında pişirme tekniği iyidir ama hakkını vererek pişirirsen yani 20 dakikada pişecek lastiği 5dakikada pişirirsen elektirikten tasaruf etmek için olmuyor tabi bide çabuk pişsindiye kavuçuk hamuruna ilaç atıyosun kavuçuk özelliğini kaybediyo seksenli yıllarda yapılan tüfekle atış yaptığım zaman ip biter şiş elimdeki tüfeği çekerdi şimdi öylemi herkes ital lastik arıyo adamlar formul geliştirmiş sentetik kavuçuk saf kavuçuktan daha iyi atıyo tabi kimyagerlerin başarısı bizim imalatçımız kimyagere para vermeye kıyamıyo yada o kadar parası yok
Alüminyum , karbon , kevlar veya cam yünlü polyesterden yapılmış belirli çap ve boyda bir boru , metal ve plastik malzemeden kabza ve tetik mekanizması ile diğer uçtaki kafa kısmından oluşur . Kafa kısmında lastiklerin vidalanabilmesi için iki adet dişli yuva vardır . Bu yuvalara takılan özel lastikler diğer uçlarından çelik ve plastikten yapılan bir parça ile birleştirilir . Tüfeğe yerleştirilen şiş tetik mekanizmasına takıldıktan sonra lastikler gerilir ve Palamut, şiş üzerindeki birinci veya ikinci çentiğe takılarak tüfek kurulur . Mümkün olan en az kuvveti harcayarak tüfeğin nasıl kurulacağını ilerde göreceğiz . Lastikli tüfeklerde, tüfek boyu, lastik uzunluğu ve çapı, şiş uzunluğu, çapı ve alaşımı, palamut boyu ve yapısı, şiş bağlama ipi ve bağlantı elemanları gibi parametreler atış kalitesini doğrudan etkiler. Bu parametreler arasındaki oranların doğru ve hassas olarak ayarlanması gerekiyor. Atış sonuçlarındaki başarısızlıkların büyük kısmı, bu konunun yeterince anlaşılamaması ve ciddiye alınmamasından kaynaklanmaktadır. Lastikli tüfeklerin optimum verimle kullanılabilmesi konusunu iki başlık altında incelemek gerekir; 1 TÜFEK SEÇİMİ 2 ŞİŞ BALİSTİĞİ 1 TÜFEK SEÇİMİ Tüfek seçimi yaparken, dikkat edilmesi gerekenleri gözden geçirelim ŞİŞ, Paslanmaz çelik malzemeden ve cm2 ye 190 kg minimum yüke dayanacak kalitede olmalıdır. Çapı, yapılacak ava göre 6 ile 7 mm arasında seçilebilir. uzunluğu, tüfeğe takıldıktan sonra 25 cm kadar dışarı çıkmalıdır. vidalı uçlar yerine sivriltilmiş monoblok şişleri tercih edin. Kelebek, taşaltı avı için kısa, açık su avı için uzun olmalı ve 65 derece ile açılmalıdır. GÖVDE, 100cm altındaki boylar için alüminyum alaşımlı, daha uzun tüfekler için, hafifliği nedeni ile karbon kevlar olmalıdır. Önemli bir konu tüfeğin, şiş takılı değilken yüzer olmasıdır. Atıştan sonra elinizden bırktığınız tüfek aşağı iniyorsa, problem yaşarsınız. LASTİK ÇAPLARI, Yapılacak ava göre seçilmelidir. Bu konuyu şiş balistiğini incelerken ele alacağız. Gücün arttırılması için boy kısaltılabilir veya çift lastik kullanılabilir. PALAMUT Seçimi yaparken, mafsallı olanları tercih edin. Tel palamutlar çabuk kırılırlar. Kafanın içindeki uçların, somunlu ve pullu olmaları gerkir. Sadece pul varsa, yırtılma riski vardır. Palamutların faklı uzunluklarda üretilmeleri, lastik boyunun hassa olarak ayarlanması için bir avantajdır. İP Monofilament naylon kullanın ve bakır kleps ile bağlayın. TETİK MEKANİZMASI Kasa içinde ve değişebilir olmalıdır. Günümüz markaları, genelde iki istinat seçenekli kabzalar üretmektedir. Tetiğin, en küçük temasla boşalması problem yaratır, aynı şekilde, aşırı istinat payı da, vakit ve hedef kaybettirecektir. Eldivenli parmağın temas hassasiyeti daha azdır. Bu nedenle, tetiğin hissedilecek kadar sert olması, ancak, çekilirken, tüfeğin yönünü saptırmayacak kadar da yumuşak olması gerekir.. 2 ŞİŞ BALİSTİĞİ Tetik çekildikten sonra, lastik tarafından hareketlendirilen şişin, davranışıdır. Şiş Menzilini, su içinde üç ana faktör belirler: ŞİŞ AĞIRLIĞI Üretildiği malzeme, uzunluk ve kalınlıkla doğru orantılıdır. SÜRTÜNME KATSAYISI Sürtünme Katsayısını, çap ve hidrodinami belirler. örneğin, incelerek sivrilen uç, ani sivrilen uca oranla daha hidrodinamiktir. Aynı şekilde, kalınlık arttıkça, şiş yüzeyi ve sürtünme de artacaktır. GÜÇ Güç şişin tüfeği terkettiği anda yüklendiği enerjidir ve lastik boyu ile çapına bağlıdır. Sonuç olarak, şiş menzilini arttırmak için, yüksek enerji aktarabilecek lastik ve ağır fakat sürtünme katsayısı düşük hidrodinamik şişler kullanmak gerekiyor. Genellikle yapılan iki hata şiş menzilini ve enerjisini negatif etkiler . karbon veya titanyumdan imal edilmiş, hafif ve kalın şişler kesinlikle uzağa gitmez. Önerilen boydan daha uzun lastikler şemada görüldüğü gibi şişi daha kısa iter. Lastik ne kadar uzun ise, gerili uzunluğundan, serbest uzunluğuna da, o kadar kısa mesafede gelecektir. Örneklersek, 20 cm uzunluğunda lastik 1. çentiğe gerili iken 50 cm uzuyorsa, 26 cm lik lastik 44 cm uzayacaktır. Bu lastiğin şişi çekiş uzunluğu, kısa olana göre 6 cm önce tamamlanmış olacaktır. Şiş menzili konusunda doğru seçimlerle ortalama olarak aşağıdaki değerlere ulaşmanız gerekir ; 90 cm TÜFEK İLE 3,90 m 100 cm TÜFEK İLE 4,35 m 115 cm TÜFEK İLE 5,00 m Bu mesafelere yapılan atışların su içindeki uçuş yolları düze yakın bir parabol çizmelidir. Teknik verilerin yanında, pratik olarak hesaba katılması gereken önemli nokta, tüfeği kurabilmek için önce lastikleri yakalamak gerektiğidir. Kol boyunuz lastiğe ulaşamıyorsa, bu kadar hesabın bir anlamı kalmaz. Öncelikle doğru lastik boyu ile kurabileceğiniz en uzun tüfeği belirleyin, 110 cm lik tüfeğin lastiklerine ulaşamıyorsanız, lastik boyunu uzatmak yerine tüfeği kısaltın. Aynı atış gücünü 2. çentik sağlayacaktır. Şiş balistiği ikincil parametreler tarafından da etkilenir. Amaç, uçuş yolunun nişan alınan hat üzerinde gerçekleşmesi olduğuna göre, sapma sebeplerine göz atalım ; Şişteki en küçük eğrilikler yön saptırır. Aynı şekilde yukarıda belirtilen tüfek/şiş uzunluk oranlarının doğru seçilmesi gerekiyor. Aşırı güçlü lastiklere oranla ince şiş kullanmak Tam kapanmayan veya eğrilmiş kelebekler Kaygan olmayan ve su tutan ipler ve düğümler (monofilament naylon ip ve kıstırma klips bağlantı elemanları kullanın.) Kafadaki çıkış deliğinin kırık, yıpranmış veya tüfek aksından kaymış olması (Nişan alırken, görüşün kapanmaması için dizayn edilen tüfek kafalarında, lastik yuvaları, mafsallıdır ve şiş çizgisinin altında kalır. Van ecke veya Sporasub Sniper kafalar iyi sonuç veriyor) Kötü bir parallaks Çok sert bir tetik Aşırı sert lastikler (Lastiklerin çok kalın ve sert olması, şişin titremesine neden olur, şiş tüfeği terkederken bu vibrasyon yönünü de saptıracaktır. Dessault megaton veya çift lastiklerde karşımıza çıkan sorun budur. Esnek ve yumuşak lastikler en uygun olanlarıdır. Tetik çekildikten sonra şişi daha uzun süre çekerler. Lastiklerin tüfek kafasına ve palamuta monte edilebilmeleri için uçlarında, plastik veya metalden yapılmış dişli parçalar bulunur. Bu parçaların lastiğe montajı oldukça zordur. Gerilerek inceltilen lastik, sabitlendikten sonra, dişli parça üzerine geçirilerek, içine konan bir çelik bilye ile sıkıştırılır. Bazı lastik üreticileri, bu işlemi kolaylaştırabilmek için, lastiğin uç kısımlarını konik olarak traşlarlar ve dişli parçanın lastiğe geçirilmesini kolaylaştırırlar, ancak, yanlış bir uygulamadır. Bu noktalardan zayıflayan lastik çabuk yıpranır ve kopar. Lastik satın alırken, uç kısımları biraz esneterek, dişli parçaların altlarını kontrol edin. Traşlanmış olup olmadıklarını görebilirsiniz. Traşlanmamış lastik kullanmayı tercih edin. Picasso ' nun yeni nesil lastikleri bu kaliteye iyi örnektir ve mükemmel sonuç vermektedir. 16 mm valentin sarı lateks lastikler en iyisidir, ancak güçleri azdır. Ağır şiş çabuk düşecektir. Lastik gücü ile şiş ağırlığı oranını doğru ayarlamak gerekiyor. 20 mm megabooster sarı lateks, 20 mm valentin, 18 mm omer, denenmesi gereken yeni ürünlerdir.) Sonuç olarak, şiş titremiyor ve düzgün, lastikler doğru seçilmiş , tüfek gövdesi sağlam yapıda, tüfek / şiş uzunlukları orantılı ise, atışınız gördüğü yeri bulacaktır. Lastikli tüfeklerin kullanımı ve yapılacak ava göre seçimi önemlidir . Genel ortalama değerlere göre oluşturduğumuz aşağıdaki tablo seçim için fikir verecektir. Tabloyu incelediğiniz zaman , su altı avcılığı için bir kaç farklı boyda tüfeğin gerektiğini Göreceksiniz .teknoloji henüz bu probleme çözüm bulamamıştır . Tüfek boyu ava göre belirlenir, ancak vücut yapınızı ve kol boyunuzu da dikkate alın , Agaşon avı için ortalama tüfek boyu 100 cm olmasına rağmen bu boyda bir tüfeği kuramıyorsanız 90 cm de iş görecektir , kol gücü ile orantılı olarak da farklı lastik kalınlıkları seçebilirsiniz . Bu seçimi yaparken avlanacağınız bölgeleri de dikkate alın . Bazı dip yapılarında , mağara ve çatlaklar uzun tüfek kullanmanıza engel değildir , bu size avantaj getirir , aynı tüfekle hem taşaltı , hem de agaşon veya kule avı yapabilirsiniz . Taş altı veya mendirek avı yaparken, balığın taşa yakın durması kelebeğin açılmama riskini doğurur. Balığı geçen şiş, kelebek açılamadan taşa isabet ederse, kapalı kelebek ile, girdiği yerden geri çıkar, balığınızı kaçırırsınız . Bunun için, şişin ucunu kısaltarak tekrar sivri hale getirin. Kısa tüfeklerinize bu şişleri bağlarsanız, elinizin altında hazır olurlar. Bağlama ipi olarak, örme veya naylon ip kullanabilirsiniz . Örme iplerin bağlanmaları kolaydır. Kafa kısmına kasalı düğümle, şişe ise, arkasındaki delikten geçirdikten sonra stop düğümü ile bağlayabilirsiniz . Bunun yanında dezavantajları vardır . Keskin kenarlar ve taşlar , çabuk aşınmalarına sebep olur su tutarlar ve bu yüzden su içinde kaymazlar , hız ve güç kaybedersiniz . Yumuşak oldukları için etrafa dolanırlar ve tüfeğin kurulması esnasında , güçlük çıkarırlar . Monofilament naylon ipler ise çok daha sağlamdır . Hidrodinamiktirler , şişle birlikte kolaylıkla kafadan geçerler, sert ve esnek yapıları , tüfeğinizi kurarken size yardımcı olur . Naylon iplerin bağlanmaları için özel yapılmış bakır parçalar gereklidir . Kesiti açık bir sekiz biçiminde 1 cm uzunluğunda ince boru şeklinde olan bu klipsler , şekilde görüldüğü gibi geçirildikten sonra pense ile ezilerek naylon ipi sabitlerler . Malzeme satın alırken , klips ve bir miktar naylon ip almayı ihmal etmeyin . Naylon ipi , tüfeğin kafa kısmına kısa bir iple bağlayın , böylece , naylon ipi kesmeden Şiş değiştirebilirsiniz . Yanınızda muhakkak ipe bağlı hazır durumda yedek şiş bulundurun Saygılarımla JAK BOENO
