selamlar makinelerde devir nedir ve yüksek veya düşük devrin faydası ve zararları nedir önden kalama veya arkadan kalama nedir ne işe yarar nasıl kullanabiliriz ben genelde istavrit'e (kanlıca) ve çinekop çıkıyoorum makinenin bakımında kullandıktan sonra tatlı su ile temizleyin diyor su zarar vermezmi (okuma travertine 65) bu konular hakkında amatör birisinin anlayacağı dilde beni aydınlatırsanız sevinirim
Elimden geldiğince cevaplamaya çalışayım: Makinalarda devir diye bahsettikleri olay makina sarma kolunu bir tam tur çevirdiğimizde makina sarma telinin veya rotorun makara üzerinde attığı tur miktarıdır... Bu tur sayısı benim gördüğüm ve bildiğim makinalarda 3,3'ten (Daiwa GS 9) başlayıp; 6,2'ye (Shimano Stella) kadar gidiyor; elbette bilmediğim farklı miktarlar da sözkonusu olabilir... Bu turun veya devir sayısının farklı olmasının elbette bir amacı var; düşük turlu makinalar yüksek turlulara göre çok daha güçlü olur ancak makara çapıyla orantılı da olmak kaydı bir kol çevirme esnasında daha az miktarda misina sarımı sağlar ki bu tür makinaların büyükleri genellikle güçlü ve mücadeleci balık avlarında tercih edilirken; biraz daha küçük çaplı olanlar örneğin istavrit çaparisi gibi uygun alanlarda kullanılabilirler... Yüksek turlu makinalar ise bir kol çevirme esnasında daha fazla tur sayısı atıp daha fazla misina sarmayı sağlarlar; ancak aynı çaptaki düşük turlu makinalara kıyasla torkları daha düşüktür; yani daha zayıftırlar; bu tip makinalar da örneğin at-çek disiplinindeki avlar için kandırıcılara daha rahat ve düzgün aksiyon verdirebildiğinden tercih edilebilirler... Tabi yukarıdaki yazılar genellemedir ve örnek olarak yazılmıştır; tur sayıları oldukça farklılık gösterdiğinden uygun tip ve turda makinayı kullanıcı hedef balığını; kendi kişisel tercihini de kullanarak tamamen aksi bir makina da seçim yapabilir... (Örneğin şahsim normalde hafif makinaları seçer ve tercih eder iken; gücünden dolayı ağır sayılabilecek bir makina kullanıyorum ve hafif ama zayıf olan makinadan benim için daha az yorucu oluyor...) Önden veya arkadan kalama yani ambreyaj bir nevi frenleme sistemidir ve trofe balık avlarında kullandığımız donanımdaki en zayıf halkanın karşılayabileceği bir dirence ayarlanır (bu ayar kg. cinsindendir) ve balık oltaya yakalandığında direkt olarak çekmemiz pek mümkün olmayacağından sürekli makinanın kontrollu olarak uyguladığı bu ağırlığı taşıyarak en sonunda yorulur ve avcı da avanı karaya rahat bir şekilde alır... Bu esnada avcı kalama ayarını duruma göre gevşetip veya sıkarak avın sürekli kontrolde kalmasını sağlar; biraz tecrübe gerektiren bir işlemdir. Makina temizliğinde ise ben makinayı direk su altına sokmayıp tatlı su ile nemlendirdiğim bir bezle güzelce silip; sonra da kuru bir bezle kuruluyor ve gerekiyor ise özellikle misina sarım klavuz bilyası ile gözle görülen hareketli yerleri uygun yağ ile yağlıyorum... Eğer makinayı musluk altına veya suya sokarsanız içine su kaçıp yağ ile karışabilir ve yağın özelliğini bozup makinaya zarar verebilir...
forumda drag konusunu(kalama) çok kapsamlı olrak tartıştığımızı biliyorum fakat şmdi linki bulamadım ama bulduğumda eklerim sonuç olarak arkadan kalamalı makinaların kişilerin kullanım alışkanlığına dayalı olrak daha kolay fakat güç olarak önden kalamalıya göre daha zayıf oldukları ortada tercihlerini zi bunlara göre yaprsınız detayları konunun paylaşıldığı linkte drag kuvveti : http://balikavi.net/forum/showthread.php?t=30403&highlight=drag
Ben zaten bu ayarı biliyorum ve gerekirse kullanabilirim; şu anki avlanma disiplinim böyle bir ayar gerektirmediği için kullanmıyorum ama yine de kalamayı bir miktar gevşek bırakıp bu alışkanlığı yitirmemeye çalışıyorum; çünki teorik olarak ne kadar bilirseniz bilin pratiğe gelince iş değişiyor ve alışkanlıklar ile tecrübe devreye giriyor... Esas olan kalamanın ne olduğunu; nasıl ayarlandığını ve kullanıldığını düzgün ve basitçe anlatabilmek...
Bu zayıflık konusu da biraz göreceli kalıyor; neye göre zayıf değerlendirme yapılmış ama kimse bunun tesbitini veya ispatını yapamamış... Arkadan kalama bir makina olsun; bunun drag değeri de 10 kg. olsun; eğer bu makina bu drag değerinde sağlıklı olarak çalışıyorsa neyi zayıf merak ediyorum doğrusu???... Hatırlıyorum biri makinanın mili eğiliyor demişti; o mili eğmek o kadar kolay değil; ya tesadüfen olmuş; ya da kullanım hatasından kaynaklanan bir olay. Diyelim ki milin çapı 3 mm. olsun; kesiti 1 mm. olan normal bir çelik tel 70 kg.çekme kuvvetine dayanır (bkz. lise 1 fizik kitabı); makinalardaki çelik şaft en azından 3 milim çapında ve sanıyorum normal bir çelikten daha fazla kuvvetlendirilmiş (olmayabilir de) eğer bu dik olarak 210 kg. çekme kuvvetine dayanacak ise kafanın en üst noktaya geldiği anda (yani makinanın en zayıf olduğu an) en azından 30-40 kg.lık bir kuvvet sonrasında eğilecektir; düşünün zaten makinanın drag kuvveti 10 kg.; yani 10 kg.dan sonra makara dönmeye başlayacak ve siz icabında 11 kg.lık bir kuvveti dahi mile uygulayamayacağınıza göre nasıl 30-40 kg. bir kuvvet uygulayıp mili eğebileceksiniz??? Bu benim aklımda soru olarak kaldı... Durum bu iken eğer önden kalamalı bir makina da 10 kg.drag kuvvetine sahipse makinalar aynı siklette demektir... Ancak makinanın torku dolayısıyla kuvvetli olup sarımının rahat olması dişli oranı yani bir koldaki sarım miktarınız ile alakalı olduğu gibi dişlilerin yapısı ve makinanın diğer özellikleriyle belirlenebilecektir... Kalama sistemlerinde arkadan kalama sisteminin zayıf veya problemli olduğu da iddia edilse de eğer makina üzerinde yazan değerlere sadık kalıyorsa bence bu da yanlış bir iddia ki halen daha dünyada en iyi markalarda da arkadan kalama makinalar mevcut ve herhangibir problem olsa idi bu tip makinalar üretilmezlerdi diye düşünmekteyim... Bence arkadan veya önden kalamalı makina kullanmak tamamen alışkanlıklar ile ilgili bir tercih meselesi...
Arkdan kalamalılar ve önden kalamalılar olarak ayırdığımız makinaların aslında arlaraındaki fark, tasrımda makinanın miline monte edilecek debriyaj (balata) disklerinin yerinin değişikliğinden kaynaklanıyor. Öncede yazıldığı gibi iki aynı modelin örnek stradic 4000 in önden kalamalı makinası 10 kg drag çekerken arkdan kalamalı modeli 8-9 kg olarak kataloklarda belirtilmişti ( şuanda evdeki bilgisayarımda olmadığım 1-2 hafta da olamayıcağım için onları sizlerle paylaşamıyorum uygun bir zamanda sizlerle paylaşıcam. Orda yaptığım arştırmaları kanıtlayacak kataloklar vardı ) kimileri için ardaki 2 kg fark etmez ama benim için fark eder. Önden kalamalı makina ile arkadan kalamalı makinanın dediğiniz gibi dişli yapısı , mil yapısı her şeyi aynı olabilir. Elbetde eşit şartlarda yani 1/6,0 devir -4000 lik makina için her şey aynı olabiliyor ama dragları düşük oluyor. drag seçmek kişi ye kalmış bir meseledir. Güçlü olsun dersen benim tavsiyemi soran olursa önden kalama derim, dişli yapısı derim, mil kalınlığı derim, tutma kolunun metal olmasını, misina toplama telinin kalın ve klavuzun güçlü olmasını öneririm, vs. Şüphesiz sizde bu tercihleri yaparsınız. Makina nın gövde maddeside önemli. Milin eğilmesi konusuna gelirsek 1mm çelik tel 70 kg (çekme) kuvetine dayanır. Demişsiniz sizi bilgilendirmek açısından söylüyorum hiç bir makinanın makarasının miline çekme yönünde kuvvet vektörü uygulanmaz o yüzden verdiğiniz bilgi yanlıştır. O yüzden yanlış kıyaslama yapmış olursunuz. Tork (Dönme gücü) için makara, mil, Çekme gücü için misina toplama kolu, oradaki bilya, misina toplama teli olarak güçler ve kuvvetler vektörlerine göre ve cismin şekline göre,yapısına göre görev alır. Heleki oltaya trofe takıldı makinaın kolunu kitliyo felan derler. Bu kitlenme sıkı olan dragdan dolayı gücü bire bir sizin makinanın koluna yansıtır. Makinaya güveniyorsanız (dişlilere ,makina koluna , mile ve misina toplama kolu , klavuz teline çünkü güç buralara biner ) veya makinaya acımıyorsanız basarsınız makinanın koluna balığın uyguladığı kuvvet den daha büyük kuvvet uyguladığınızda balığı çekmeye başlarsınız. Siz birde makinanın kamışa bağlandığı sap 'a sor halini misinada ya dayanamayıp kopmuştur yada koptu kopacaktır. Neyse makinayı sararken oltadaki trofeyi çekerken mile uygulanan kuvvet iki uçtan tutup eğme şeklindeki kuvvet vektörü ile tork kuvvetidir. Bu yüzde makinanın milindeki araştırmaları çekme yönünden çok, burma olarak kafnaızda hayal edebileceğiniz tork kuvveti yönünde yapınız. Birde bunlara ek olarak benim tasvip etmediğim arkadan kalamılardaki makinlarda kafadaki makarayı sabitlemek için kullanılan pim vardır bu pimde milin içine açılan delik sayesinde tutturulur ve oraya geçirilir buda milin ortasıdan açılan delik aynı zamanda mili de zayıflatır. Buda önemli bir bilgidir. Tartışmların çoğunda atlanılan bir noktadır. Tork kuvveti hakkındaki diğer bilgi ise, bu bir fizik kuralıdır. Kuvvet kolu nekadar uzarsa kuvvetin etkisi okadar artar bunun oranını hesap yaparak bulabilirsiniz.(en basit denemesi atölyelerdeki mengene kolu, Havuzlarda ve içme ,sulama vanalarındaki büyük küreli vanaların kolları, evdeki kapının kolu buralardaki bahsettiğim kolların uzunluğunu arttırarak ve kısaltarak deneyebilirsiniz. En basiti gidinbir çocuk parkına tatirivallideki cocukları seyredin Onlar olayı çözmüştür bile sürekli tatirivallinin en ucundan sarkarak kendi ağırlıklarını en verimli şekilde karşısındakini kaldırmak için kullanır halka arasında manivela diyede bilinir) Buda demke oluyorki bizim merkezimiz makranın içindeki makina milinin orjin noktası olduğuna göre kuvvet kolu uzunluğumuzda makara milin orjin noktasından misina sarma kolunun orjin noktasına kadar olan kısmdır. Bu mesafesinin uzunluğu aynı zamanda makarnın misinayı sıkı sarmasınada etki eder. Atçek tarzı makinlarda 3000-4000 lik makinalarda milin yamulma riski çok daha azdır. Kanımca , çünkü makara çapları da misina toplama kollarının milinin orjin noktasına uzaklığı okadar uzun değil fakat asıl dikakket edilmesi gereken makinalar 6000 den başlıyor7000-8000 gidiyor heleki surf sığ kafalı makinlarda surf casting uzun atış makinlarda ve ağır iş yapan ağır takım kullanılan sıyırtı , asansör, gibi ağır takımlarda derin kafalı surf makinalarında alınacak makinanın mil kalınlıkları birbiri arasında kıyaslanmalı ve benim tercihim milin üstünde delik olmamalı. Neden büyük makinlarda daha çok Dikkat edilmeli dediğimi sanırım anlaşılmıştır. Ben yinede söyleyim akılda farklı cevaplar çıkmasın yukarıdada bahsettiğim gibi makaranın çapı büyüdüğü için milden uzaklıkda artıcaktır. böyle olduğunda makinanın mili normal şartlardan ince ise, mil çelik alaşımlı ise yada doğru alaşım oranı yapılamamışsa bunların hepsi üretim hatasıdır. Bu saydıklarım önden kalamalı makinlar içinde geçerlidir. Milin kafayı sabitleyen piminden kırılma felan ouyorsa buda hem üretim hatası hemde pim deliğinin mili zayıflattığını söyleyebiliriz Aynı zamanda makinanın üzerindeki drag yani kalama gücü kg cinsinden belirtilen kuvvet tam sıkılı olarak belirtilen değerdir örneğin 10kg drag, makinanın dişli, mil, kol, misina toplama klavuzu gövde ....vs mekanik bütün parçların toplamda 10kg lık bir kuvvet uygulayacak bir balığa kalaması tam sıkılı olarak dayana bileceği bi güçdür. Bunun üst değerleri 11-12-13-14-15kg .... gibi kuvvet uygulayan balıklar için kalama gevşetilmesi mecburidir. Aksi taktirde makinanın parçaları üzerinde kalıcı hasarlar vermesi kuvvetle muhtemeldir. Kaçınılmaz, mil eğilmez sap bağlantı yeri gövdesi kırılır misina toplama kolunun menteşesinde gevşer veya yalama olur olurda olur. Yukarıda bahsettiğim yazıya dikkat edin balığın ağırlığından bahsetmiyorum balığın çekme gücü ve kafa darbelerinden bahsediyorum bence en basitinden 5-6 kg lık levrek çok rahat 10kglık kafa atar Levrekciler bilir levrek kışın lodoslu havlarda iş yapar. Bu havlarda dalgaların kıyıya taşıdığı eriştelre çöpler, poşetler, çuvallar sahteye takıldımı ozaman makinanın koluna yüklendiğinizde kol kitlendimi ne yapıcaksınız? Makineyle nekadar sarabilirsinizki? Ben çok makina eskittim böyle bunlar makinanınızın gücünüzü test edebileiceğiniz noktlardır Millet vinç gibi makina der kimi marklar için Bakalım o çuvalları denizden kaç defa çekebilecek
Zaten kuvvetin o şekilde uygulanmadığını; yandan yani en zayıf yerden uygulandığını ve en kötü ihtimal ile mil 3 mm. çapında olsa ve en zayıf yönlerinden uygulansa yine de 30-40 kg.bir kuvvete direnebileceğini yazmıştım; herhalde okumadınız... Drag kuvveti ise tercihtir; ben de daha kuvvetli olanı tercih ederim; ancak öyle biri çıkar ki arkadan kalamayı kendi tercihleri doğrultusunda 1-2 kg. avantaja tercih edebilir... 8 kg. kalama olan makinada levrek 10 kg. gücünde kafa atarsa zaten kalama boşalır; yani makinaya 8 kg.dan fazla yük veremezsiniz... Tabi kalamanın ve makinanın düzgün çalışan iyi bir marka olması gerekiyor; piyasa makinalar için konuşmuyorum...
8kg lık drag(debriyaj) gücü olan bir makinayla 10kg - 12kg yada balığın kendisi 5kg -8kg olup uyguladığı gücü fazla olan kafa atma oltayı sürükleme gibi(yani debriyaj gücünden büyük güçlere karşılık verme) Balığı çekmez diye birşey yoktur. Fakat makinanın drag bakımından debriyaj ömrünü kısaltır. Bu nasıl olur derseniz. Debriyaj sisteminde debriyaj keceleri , diskleri, yayaları bulunur. Debriyajın drag gücü her neyse mesela 8kg ise buna göre disk sayısı kece sayısı yada büyüklük olarak değişiklik gösterir. Bu yapısal fiziksel değişiklik debriyajın gücüyle doğru oranda etkiler. Örnek olarka 8kg lık drag gücü olan makinayla 15kg balığı yorarak kıyılattıra bilirsiniz ama üretildiği kapasiteden üzeri yükler için sürekli kullandığınızdan makinanın ömrü doğal olarak kısalır. Bu nasıl olur diye düşünürseniz. Maksimum direnme gücünde sürekli kullanmalarda debriyajın sürtünme oranın maksimum olduğu 8kg da ısıda maksimum olur ve ısıdan daha hızlı ve daha fazla olur buda debriyajın ömrünü kısaltır. Bu önlemenin yolu debriyajı gevşetmek olur. Buda balıkla mücadele süresiniartırır ama buna karşın debriyajınısınma süresi ve ısımiktarıda uzun bir sürey yayılır öylece makinanın ömrü korunmuş olur ve bize hizmetsüresi artar Aslında bu ne demek biliyormusunuz avlanılcak siteme ve balığa göre makina seçimindeki önemdir. Piyasa 1000lik makinadan 20000 makinaya kadar çeşitli boylarda çeşitli drag güçlerinde üretilmesinin sebebide budur. Hiçkimse aynı markanın aynı model makinanın 1000 lik makinasının 2000 lik makinadan daha güçlü olduğunu söyleyemez. Bunun en belirgin sebebide sizinde düşündüğünüz gibi drag gücüdür. Üretimde üreticilerin referans aldığı birkaç önemli noktlar vardır ki bu referanslar makinın temelleri olur.Aynı zamnda da makinanın piyasadaki yerini ve değerini belirler. Yukarıda anlattığım gibi drag gücünden büyük güçler altında kullanılan makinlarda debriyaj sıkışması (kitlenmesi) gevşemesi gibi arızalar yaşandığında makinanızın ciddi yüklenmelerde arkadan kalamalı makinaların zayıf noktası olarak gördüğüm milindeki delik önden kalamılarda yoktur Mil nasıl yamulur derseniz drag gücü büyük makinların millerinin ince veya doğru metali kullanılmamış, milde hasar olması en akla mantığa uyan cevaptır. Bunu sağlamak için drag gücünü maksimum yapmak yada dragı kitlemek drag gücünden yüksek çekerli dyneema kullanmak monoflementte olur ama en sağlamı dyneema diye düşünüyorum milinin dayanacağı güçten daha fazlasını uygulayarak ,makinanın kolunu sabitleyerek yapabiliriz aslında bu teoriler makina bozmak için yapılan teorilerdir ama mil balık çekmekle bozulmaz bukadar önden kalmalı makinarı savunmama rağmen avatarımdaki balığı bu linkteki makinayla http://www.balikmarketim.com/pinfo.asp?pid=2606 berkley whiplash crystal 0,06mm misinayla sahte ile aldım. Niye önden drag tercih ettin dersen arkadan kalamayı kulanmak kolay geldiğinden ama diğer beklemeli avlarda ve troling makinlarda önden kalmalı makinaları kullanıyorum
