Dulger Baligi ve Olta Balikciligi

Bilimsel Veriler

Ulkemizde Peygamber Baligi olarak da taninan Dulger Baliginin bilimsel adi Zeus Faber olup, uluslararasi litaraturde John Dory olarak bilinir. Zeidae (Dories) ailesine ait olup, bu ailenin 18 uyesinden biri ve en meshurudur. (Zenopsis conchifera, Cyttus australis, Cyttus traverse, Allocyttus niger, Allocyttus verrucosus, Zeus capensis, Capromimus abbreviatus, Grammicolepis brachiusculus,Zenopsis nebulosa, Cyttus novaezealandiae, Zenion leptolepis, Selene vomer, Pseudocyttus maculates, Xenolepidichthys dalgleishi, Oreosoma atlanticum, Cyttopsis rosea, Neocyttus rhomboidalis, Zeus Faber)

Kuzeyden Guneye, Amerika kitasi haric, Norvec kiyilarindan Guney Afrika ucuna,
Gana kiyilarindan Yeni Zelanda'nin dogu kiyilarina kadar , Hint Okyanusu dahil
tropik ve iliman sularda , cok genis bir dagilim alani vardir. Ulkemizin butun denizlerinde mevcuttur.

Bilimsel kayitlarda boyu 90 cm'e, agirligi 8 kg erisebildigi kayitlidir.Azami 12 yil yasar. Nufusunu katlama orani 4.5-14 yil olup, bu oran diger pekcok balikla karsilastirilirsa dusuktur ancak soyu tehlikede bir balik degildir. Bunu genis yayilim alanina, dogal avcisinin azligina, dunya uzerinde ticari olarak direk hedeflenecek bir balik olmamasina borcludur. Cunku genelde baska baliklara uzatilan aglara rastlantisal olarak vurur. Bu durum onun yalniz yasayan bir balik olmasinin, suru kurmamasinin bir sonucudur. Ancak belirli bir balik surusunu hedefleyen pek cok Dulger ,birbirinden bagimsiz ayni mintikada olabilir.

Ana besinini suru yapan , belirli bir bolgede yataklanmis kendinden kucuk baliklari avlamakla temin ederken, ayrica kafadan bacaklilar ve crustaceanlar (karides ve bu tur canlilar) da menusune arada girer. 1 ila 400 metre arasindaki derinliklerde bulunur ve deniz tabanina daima yakin yasar. Kis sonu, ilk bahar baslangici ureme mevsimidir.Ureme ergenligine 4 yasinda erisir.

Ticari ve balikcilik acisindan, adi en lezzetli baliklar arsinda basa gurestiginden ve miktar avciliginin zorlugu nedeniyle cok degerli bir baliktir.

Balikcilikta Sohreti

Dulger Baligi mitlere konu olmustur. Bilimsel adinda bulunan "Faber" nalbant demektir ve bu dilimize dulger olarak yansimistir. Bu isimlendirmenin ardindaki hikaye, kafasindaki kemiklerin ors ve cekic gibi nalbant aletlerine benzetilmesidir.Sahsen bu hikayeyi bilip, bu baligin kafasini kaynatip kemiklerini incelediysem de, herhalde nalbantlikla alakamin hic olmamasi nedeniyle ben bir benzerlik bulamadim.(!)

Dulgerle ilgili bir diger meshur hikaye ise bu baligin neden peygamber baligi lakabiyla anildigiyla ilgilidir. Efsaneye gore Isa Peygamberin havarilerinden, balikci Saint Peter'in bir kitlik zamaninda avdan eli bosdonecegi sirada, bir dulger baligi teknesine yaklasarak "beni yakala der". Baligi bas ve isaret parmagi vasitasiyla kavrayan Aziz Peter ona, "Bu gun bir sey yakaliyamadiysak bunda bizim bilmedigimiz bir keramet vardir. Hadi sen yasamaya devam et" der ve baligi salar. Bu hikayenin bir versiyonudur.Bir diger versiyonunda ise baligin bu ulu davranisi nedeniyle cok duygulanan Aziz Peter onu kutsayarak "Kiyamet kitliginda , soyun insanliga gida olsun, hadi simdi ozgurlugune git" diyerek bir kehanette bulunur. Bunlar ne kadar dogrudur ben bilmem ancak bu hikayelerin dogrultusunda Dulger baliginin iki yanindaki , gercekten bir parmak izini andiran damgasi, bugun bu baligin peygamber nisani olarak halk arasinda dillenir.

Ancak Dulger Baligini ,insanlar icin Dulger Baligi yapan, bu mitler degil, bu baligin goruntusundeki esrarengizliginin ardina saklanmis inanilmaz lezzetidir . Her ne kadar kafasi cok buyuk olsada, bu baliktan lale seklinde, kemikten ayrildiginda her bir yuzden 3 yaprak, bembeyaz ,pamuk gibi et cikar. Arada soylemeliyim, boyle cok lezzetli baliklari soslarla, sebzelerle, cesnilerle karistirmak yaziktir, cunku dogal tadindan mahrum olur insan. Mumkun oldugunca Dulger baligini basit usullerle pisirmek en dogrusudur. Benim tarifim , laleleri hafif tuzlanmis Dulger Fletosunu, guzelce kalin galeta ununa banip, fletoyu tavaya koydugumuzda uzerine yag cikmiyacak miktarda, yakmadan guzelce kizdirilmis cicek yaginda , galeta unu bakir kirmizisina donene kadar kizartmanizdir. Icinin hafif oz suyuyla az pismis kalmasi, besin degerini ve lezzetini doruga tasir. Guzelce uzerinde gezdirilmis bir limon, yesil marul salatasi ve inceden , damla damla , dinlenmis bir pilavla yeme de yaninda yat..

 

Dulger Baliginin Olta Balikciligi

Dulger baligi tum dunyada olta balikciligi cok az bilinen, bu yuzden genelde
hedeflenmeyen , baska baliklari yakalarken arada kazayla tutulan bir baliktir.
Kazayla tutulmasi; ya oltanizda unuttugunuz veya cekmeye gec davrandiginiz yakalanmis (mesala bir izmarit veya litrin) baliginiza dulgerin atlamasiyla veya ak yeminizin akan suyla yanak gostererek dulgeri, kirk yilda bir cekmesiyle mumkun olur. Dulger bir canli yem avcisidir. Bu seyreklige bakip kazayla takilmalar yuzunden Dulgerin cok zor yakalanan bir balik oldugunu dusunmeyiniz.Dogru olta ve assagida anlatacagim yontemlerle bu baligi er yada gec kesfedip, oltaciligini ozellikle tekneden, balikciliginizin siradan bir parcasi haline getirebilirsiniz.



Sizleri "Uzun etme arkadas, sadede gel. Gelde bu balik nasil yakalanir anlayalim" derken hayalliyor gozlerim. Biraz daha sabrinizi istirham edecegim. Cunku bu baligi hedefleyen oltaciliga girmeden once Dulgerin nasil avini avladigindan bahsetmek ve oltamizin isleyisini bu yonde daha iyi anlamak icap ediyor.

Dulger baligi yavas yuzmekle birlikte, mukemmel bir kamuflaj ustasi ve cok orjinal teknigiyle inanilmaz bir avcidir. Onden bakildiginda, su bizim "davul firinlarin tepsisi " buyuklugundeki bir Dulger, iki parmak cizgiye donusur.Yemin dipte yiginak yaptigi yerlerde, usuldan hayalet gibi volta atar. Hic caktirmadan avina yaklasir.Iki turlu teknigi vardir. Birincisi; hedefledigi baliga sezdirmeden neredeyse sifira kadar yaklasir ve aniden, sanki kagit gibi katlanmis agzi, nerdeyse kendi genisligince acilir ve cok yuksek bir emis yaratip baligin icinde bulundugu su kutlesinin icine ceker, hedef balikla birlikte agzina dolmasini saglar. Dulger galsemalarindan suyu disari atarken, yem de midenin yolunu tutar. Ikinci taktigi daha ilginctir. Bunu hareketli baliklara yapar. Gene hedefledigi baliga caktirmadan yaklasir. Sonra 45 derece yalpaliyarak hedef baligin altinda ve cevresinde konik bir duvarmiscasina cember atmaya baslar.
Bu arada yukardan bakiyorsaniz goruntu, baligin yalpalamasiyla olusan cakintidan yansiyan isigin ortasinda , dulgerin yan yuzundeki parmak izi gibi kara noktanin goz gibi hedef baligin etrafinda donusudur.Sanirim bu donus zavalli yemin oryantasyonun bozuyor yada ne biliyim yem hipnotize oluyor. Sonra birden boynunu uzatip, agzini ne yapacagini sasirmis baliga dogru acar ve onu gene ayni yontemle kapar.

Dulger bu taktikleri kullanabilmek icin her zaman suru halinde yem baliginin sakince yattigi, yemlendigi yerlerde olur. Yuzme gucu zayif oldugundan akintinin kuvvetli oldugu yerlerde avlanamaz. Bu yuzden suyu durgun avlaklari seciniz veya sular durdugunda bu cesit avciliga geciniz.Batik olan yerlerde, suyu durgun resiflerde, kayalik ve yosunluk yerlerde, midye veya balik uretme cifliklerinin etrafinda,derin suyu olan iskelelerin dibe sapli kaziklarinin arasinda, ozellikle yem bolsa dulgeri bulmak mumkundur. Ancak onerim bu balikciligi ozellikle izmarit, litrinoz mercan, iskatar, kupes gibi baliklari tutarken yapmanizdir. Pasif bir balikcilik olarak, teknenin bir kenarindan siz baska baligi tutarken diger kenarina bu oltayi kurup gelismeleri seyredin.(Lutfen sirkulere bu konuda basvurunuz, iki olta kullandiginiz icin bir kisinin ayni anda kullanabilecegi igne miktarini asmayiniz.)


Simdi oltamiza gelelim. Oltamiz asagidaki linkte genis aciklamasi verilmis, adi
benim bu sitede ki dip oltalariyla ilgili bir sunumuma paralel , saygi deger Yakup Ogretmenimiz tarafindan Turkce'mize kazandirilmis "Seyyar iskandilli melez olta" seklindedir.

Linkimiz;
http://www.balikavi.net/forum/showthread.php?t=10172

H.Alp Arslan'dan melez seyyar iskandilli olta
Bu da bu oltayla ilgili Yakup (Karayel) ogretmenimin cizimi.​

Bu oltada kursun bedenini, 1.3 m bagliyor, kostek bedenini ise 1 m yapiyoruz.
Kullanacagimiz canli yemin buyuklugune gore ignemiz (igne canli yemi cok yormayacak buyuklukte olmalidir.) 2.0 - 4.0 arasi celik , kisa sapli, agzi genis turlerden olmali.( mercana kullanilan igneler tamamdir) Igneyi kostek bedeninin ucuna baglayin. Kostek bedenini 0.40-0.45 mm kalinlikta florakarbon misinadan secmenizde yarar vardir. Dulger ince misina secici degildir. Kalin misina kullanmamizdaki amacsa bu oltaya dulgerden ote cok saglam baska baliklarindan gelebilmesidir.(Fangri mercan, akya, sarikuyruk, sinarit)Bana neden bu uzunluklari kursun bedeninde ve kostek bedeninde tercih ediyorsun diye sorarsaniz size cevabim
su aciklama olur; " Yem baligi yuzeye yonelse, azami dipten uzakligi 1.3+1 =2.3 m, asagi yonelse azami dibe yaklasacagi mesafe 30cm dir. Dipten 30cm ila 2.3 m arasi sadece dulger icin degil pek cok dip baligi icin mukemmel bir atak alanidir. Canli baliginiz bu sistemle devamli bu atak alninda stress ve kiskandirma sinyalleri verecek, baligi cekecektir."

Kursununuzu akintinin ve canli yemin surukleyemiyecegi bir agirliktan seciniz.
En saglam, 12-15 cm civarinda bir buyuklukte canli yeminizi (Izmarit, istavrit, ilerya,
kupes vs) ensesinden ignenize ne baligi cok zedeleyecek, ne de ignenizi baligin derisini siyirip cikartacak zayifliga dusurtmeyecek sekilde takiniz. Canli yeminizi mumkun oldugunca cabuk denize salin. Oltanizi dibe indirirken agir agir canli yemi ana bedene dolamiyacak sekilde, kursunun agirligini hissederek koyverin. Dibi buldugunuzda misinanizi gerip, melez oltanin kostek firdondusunu, kursun firdondusune yaslayacak sekle getiriniz. Kamisinizin orta aksiyon bir tekne kamisi olmasinda fayda vardir.(gene dulgerden cok oteki baliklari dusunerek)

Makinanizi akintinin ve yem baliginin kalama alamiyacagi, ancak oltaya atlayan balik asildiginda rahatlikla kalama verebilecek, cok dusuk bir rezistans ayarinda birakin. Yeminiz dipteyken igne ensesinde oldugu icin devamli karin gosterecek, arada fisekleyip kostek boyunca donecek, yorulup kendini birakacak, tekrar dinlenip ayni olaylari tekrar edecektir. Bu muthis bir kiskandirma yaratir.

 

Dulger Baligi Avlarken Karsilasilan Problemler ve Cozumler

Dulger oltaya yapistiginda melez oltaniz kursunun yukunu cok fazla anabedene vermeden kalama salmaya baslayacaktir. Bu baligin kolaylikla yeme hakim olmasina ve mekani terketmeye davranabilmesine neden olur. Bu oltanin mukemmelliyeti,
1-Hem yemi kostekli oltadaki gibi istendigi anda, dibe yatirmadan istenen yukseklikte tutmaya yaramasi,
2-Hem de seyyar iskandilli yatirma oltalar gibi ve hatta ondan daha iyi* kalama verirken kursunu pek kaldirmadan , misinanin firdondu icinden puruzsuz akmasina olanak verebilmesidir..(*Cunku seyyar iskandilli yatirma oltalarda, kursun anabeden uzerinde oldugu icin balik atladiginda, kursunun butun agirligini hissetmemesine imkan yoktur.Akma kursun kanalinin uzunlugu nedeniyle cok sikintili olur.)Boylece rezistans ayari dusuk makaranizdan misina akmaya baslayinca, bu sizi baligin geldigine uyandiracaktir. Kamisi sakince elinize aliniz. Dulgere bir bes metre gitmesine izin veriniz. Kesinlikle calinmadan , kamisinizi nazikce yukleyip suzdurerek baligi oltaniza takiniz. Calinmamamizin sebebi baligin agiz genisligi ve agzin kemikli olmasi nedeniyle , calinmalarda cok yuksek oranda kusma veya agizdan yemin takilmadan firlamasi hadisesinin olusudur.Dulger yemine israrci bir baliktir.Cogu zaman kazayla geldigi oltalarda agzina igne girmedigi halde, yeme sikica sarilmis oldugu icin tekneye alinmistir. Bu yuzden ayni sekilde cok defa da son anda agzini acip tingir mingir oltadan kurtuldugu da olur.Yakalaninca cok savaskan bir balik olmadigindan tekneye getirilmesi cok kolaydir ancak cok ucuzca kaybedilmesi de o kadar kolaydir. Yalniz melez oltada bahsettigimiz teknik, baligin yemini galsemalarinin ardina tasimasina
ve burdan yakalanmasina firsat verir. Inanin sabit kostekli oltalara ve ani tasmalarla kullanilan tekniklerle karsilastirildiginda bu yontem neredeyse firesizdir. Melez oltanin bir baska yarari bu balikcilikta kursun agirligini baliga yuklemeden kalama vermesi boylece sizi baliga uyarirken baligi oltaya uyandirmamasidir. Bir digeri ise canli yeme buyuk dogallik kazandirmasidir. Son olarak soyleyecegim; her zaman tedbiri elden birakmadan kupesteye gelen baligi kepceyle iceri almak evladir.

[/URL][/IMG]

Dulger baliginin bir diger avciligida yukarda ifade edilen tarzda ki avlaklarda
jig denilen, dibi agirlikli, boyu 10cm'i gecmeyen parlak boyali seyirtmelerle yoyo teknigi kullanilarak yapilan balikciligidir. Bu teknikte jig'e dip buldurduktan sonra, 30cm yukari cekilen kamis, sakince bir asagi bir yukari suzdurulur. Burda taklit edilen yarali bir baligin son cirpinislaridir. Jig sanki rahatsiz bir balik gibi gucunu toplayip ileri atilir , ancak takati kesilerek tekrar karninin gostere gostere dibe batmaya baslar. Canli yem kadar etkili olmamakla beraber, dulger dahil pek cok baligi yakalayacak bir yontemdir bu. Bu yontemde unutulmamasi gereken balik atladiginda calinmanin yapilmasidir. Ancak dulgerde daha once bahsettigimiz problemler nedeniyle calinmanin sonucu kimi zaman balik kaybi olarak kendini gosterecektir.

Dulger Baligiyla Ilgili Anilarim



Dulger baligiyla ilgili en ilginc anim, kiyidan mercan avlamaya gittigim bir sahilde,
ellerine kucuk cakil taslari toplamis bir Maori (Yeni Zelanda yerlilerine verilen ad)kadininin, sahilde beline kadar suya girmis olarak gormemle basladi. Kendi noktama erismeye daha bayagi bir yol varken, kadinin bu hali ve birer birer elindeki kucuk taslari belirli noktalara atmasi bana Bogazda curum kepcelerine kiskis tasi vurarak istavrit, gumus veya caca gibi baliklarin yakalanmasini hatirlatti. Ortada kepce olmamasina ragmen merakla kadini izlemeye basladim. Bu nokta, med-cezirin hizla kendini cektigi bir plajdi. Kadin bir sure sonra kiyiya soktugu baligi gene kucuk taslarla med-cezirin yardimiyla artik yuzemiyecek bir siglikta kalmasina yol acti.Balik gayet guzel buyuklukte bir dulgerdi.O an anladim ki kadin sadece taslarla baligi med-cezirin su cikisina uyandirmadan mesgul ediyor. Zaten hizli yuzemeyen bu baligi belirli bir alanda ne delice urkuterek, ne de baliga dikkatini toplamasi icin firsat vererek tutuyor, bu arada med-cezir bosalarak sonu hazirliyordu. Sonradan bunun Maoriler arasinda yuz yillardir uygulanan bir yontem oldugunu ogrendim. Benzeri bir sekilde gel-gitin cok hizli ciktigi plajlarda her hangi bir mudahaleye gerek duymadan dulgerlerin hapis kaldigini ve Maorilerin bu tur yerleri bilip , gelgit saatlerine gore balik toplamaya geldigini ogrendim.Amator olta balikcisi oldugum icin beni bu yontem baglamamakla birlikte, ilginc ve anlatmaya deger oldugunu dusundum.

Gene tekneden Hasan Baba adinda cok sevdigim, benden yasca bayagi buyuk bir dostumla iri mercana ciktigim bir gun, med-cezirin tepe saati geldi ve sular durdu. Bu baligin da kesmesine yol acti. 2 saat surecek bu bilinen durgunluk beni "Acaba bu arada baska bir baliga olta atabilirmiyim?" sorusuna cevap aratti. Epeydir dusundugum ancak uygulama firsati bulamadigim melez oltayla direk dulgeri hedefleyecek yukarda ifade ettigim oltayi yapmaya basladim. Ardindan Hasan Baba'nin saskin bakislari arasinda canli yem icin 10 kadar istavrit tutup, sallandirdim oltayi.Hasan Baba balik molasinin verdigi rehavetle gevsemis benimle sakalasiyordu. Ilk defa gordugu bu olta ve ozellikle durgun suda boyle agirca bir kursun kullanmam ona alay konusu oldu.Meshur piposundan nefes cekti, dumanin salarken biyik altindan gulup, muzipce "Koc gene ne haltlar cevireceksin bakayim" dedi. Denemek isterse ayni oltayi kendisine de baglayabilecegimi soyleyip oltami koyverdim. Hasan Babam, asli Girite dayanan zamaninda nargileyle sungercilik yapmis, eski bir dalgictir. Kulak zarlari derinle orselenmis eski bir tuzdur. Bu yuzden piposu kadar meshur bir inadi vardir. Az sonra ilk dulgeri taktim. Ben bile bu kadar kisa surede gelen baliga ve oltanin kismetine sasirmistim. Yeni Zelanda da bile bu baligi oltayla es kaza yakalamak disinda, gercekten hedefleyen cok az balikci vardir. Kismet dedim.Devam ettim. Ikinci el 10 dakka gecmedi ikinci balik. Derken uc. "Hasan Baba hadi yapayim oltani" diyorum , "yok ulen, bunun dordu olmaz, simdi ugrastirma beni. Bes oldu. Hala ayni cevap duruyor. O gun 2 saat icinde ard arda 9 dulger cikardim ki bu balikcilik "bu kadar yeter " diyerek bitti.Rakam bir daha hic bir zaman gormeyecegim bir kismet ve Yeni Zelanda standartlarinda bile inanilmazdi. Hasan Baba'nin 9 baliktan sonra "Cu@#nu kestirtme bana koc. Bu kitlikta bu baligi yakaladin ya, vallahi helal olsun" deyisini unutamam.

Amator kelimesi kaynak olarak "merak" demektir aslinda. Merakli, acik goruslu durmaksizin deneyen, degisime karsi elastik bir kisilik, amator balikcinin gercek oltasidir. Sitede bir kac dostun, bu baligi es kaza veya bilemedigim bir yontemle ulkemizde oltayla yakaladigini gordum ve bu paylasimi hazirladim.

Dulger baligi tekrar ifade etmek istiyorum, tamamen zararsiz, essiz lezzette ,olta balikcisinin dusu olabilecek kalitede bir baliktir. Eee elbette zafer boylesi sabir ve bu denemeden vazgecmeyenin olacaktir. Umarim paylasimim bu yolda faydali olur. Kanimca ulkemizde oltaciligi ve kendisi pek taninmayan bu essiz baligin, cok buyukleri var. Onlara ulasabilmek oyle dusunuldugu kadar kaf daginin ardinda degil. Burda bahsettigim olta, siz dostlarima herhangi bir baska baligi tutarken teknenin bir kosesine kurup, zamaninizi bu oltaya baglamadan, deneyebileceginiz, dulgerden baska pek cok odul (trofe) baligin kapisini size acabilecek bir yontemdir.

Dulger baligiyla ilgili oltacilik anilariniz ,bolge analizleriniz, deneyimleriniz ve paylasimimla ilgili gorusleriniz ve yorumlarinizi bekler, herkese faydali olmasini dileyerek, saygilar sunarim.