Kalkan - Scopthalmus maximus

Kalkan Balığı(Scopthalmus maximus) ve Olta Takımı










Üst tarafından yassı olan Kalkan balıkları Scopthalmidae familyasındandır.Bilimsel adları Scopthalmus maximus ve Scopthalmus rhombus olan türleri Karadeniz'in Anadolu ve Trakya kıyılarının kumluk bölgelerinde yaşarlar.

Marmara, Ege ve Akdeniz'de nadir bulunurlar.Çanakkale ve İstanbul Boğazların da az miktarda görünürler.Kalkan bir Karadeniz balığıdır.

Üstten bakıldığında daire biçiminde ve biraz bombeli bir vücut yapısına sahip olan Kalkan balığının altı düzdür.Sırt, karın, ve anüs yüzgeçleri başından kuyruğuna kadar şerit halinde uzar.Göğüs yüzgeçleri fazla gelişmemiştir ve küçüktür.Kuyruk yüzgeçi dümen biçiminde olduğundanbalığın daha kolay yüzmesini sağlar.Tüm yüzgeçleri yumuşaktır.Kalkan balığının üst yüzgeçleri benekli , açık kahve rengi ve kirli sarı dır.Çevresinin rengine uyabilen bir balık olduğu için rengini kolaylıkla değiştirir.Alt tarafı hafif sarımsı ve beyazdır.

Kalkan balığının üst tarafındaki ufak pullar çok serttir ve iç içe geçmiş durumdadır.Balığın altında ve üstünde levha halinde ucu sivri kemikler mevcuttur.Bu da Kalkan balığının gövde yapısının özelliklerindendir.

Devamlı kumda yattığı için alt tarafındaki pullar nasır gibi serttir.Derisi kalın ve çok kaygandır.Kalkan balığının kirpik gibi kıllarla çevrili gözleri kafasının ve üst çenesinin önündedir.Ağzı gövdesine oranla büyüktür.Pisi ve dil balıklarında olduğu gibi Kalkan balığı da deniz dibinde kumluk çamurluk ve midyelik mahallerinde yaşar.Yer değiştirmek istediğinde yüzgeçlerinin yardımıyla kumdan 40-50 cm yükselerek suda süzülür ve kısa bir mesafe katederek yine dibe yatar.Yüzgeçlerinin yardımıylagövdesini dipte dalgalandırarak üstünü kumla örter.Bu şekilde düşmanlarında kendini korur veya avından kendini saklar.Başlıca yemini teşkil eden İstavrit, Tekir, Kraça, Aterina(Gümüş) gibi balıklar kuma yatmış Kalkan balığını göremediklerinden, çok yakın mesafelerde, balığın çevresinde dolaşırlar.Renginide yattığı dibin rengine kolayca uyarlayan Kalkan, dipten aniden fırlayıp, geniş ağzı sayesinde yemini yakalar.

Dişileri erkeklerinden daha iri olan Kalkan balıkları ortalama 25-30 yıl yaşarlar.Üremeleri İlkbahar da başlar, Haziran ortalarına kadar devam eder.Dişi kalkan 9 milyona yakın yumurta döker.Ancak bunların büyük bir bölümü diğer balıklara yem olduğundan ve tam döllenmediğinden yavru haline gelemez.Yavrular döllenmiş yumurtadan üç-dört gün içinde çıkarlar.Kurt şeklinde olan bu yavrular biçim itibariyle Kalkana benzemezler. 15 gün içerisinde füze şeklini alıp, gözleri başının yan tarafına, çenenin üzerine doğru kayar.Balık, 1 ay içinde yassılaşmaya başlar.

Her iki göz göz de kafanın üst tarafına yerleşir.Daha sonra balık dibe iner ve ömrünü burada geçirir.Bu arada 3 cm olan Kalkan yavruları sonbaharda 7-10 cm olurlar.

İlkbahar sonları ve yaz boyunca Karadeniz kıyılarının 4-5 metrelik sığlıklarına sokulan yavru Kalkanlar kışın 20 metre derinlere çekilirler.Yem oldukları hasımları ise Köpekbalıkları ve Yunuslardır.Kalkan daha öncede belirttiğimiz gibi Karadeniz'in yerli balıklarındandır.Karadenizde avı Şubat başlarından Mayıs sonlarına kadar sürer.Beyaz etiyle Kalkan en makbul ve en lezzetli balıklarımızdandır.Tavası, ızgarası, buğlaması ve şişi yapılır.(Ali Pasiner)

KALKAN TAKIMI :

Arkadaşlar birçok kitap ve yerli ve yabancı kaynaklı internet sitelerinde yaptığım araştırmalarda bu balık için net bir takımdan bahsedilmiyor.Sadece çelik telli bir takım mevcut bu da çok eski ve iptidai bir bilgi olarak karşımıza çıkıyor.

Yaptığım araştırmalar ve edindiğim bilgiler bu balığın tam bir dip balığı oluşu ve kumluk zeminde fazla hareket etmeden hem kendini avcılardan sakınan aynı zamanda da avını bu yapmış olduğu kamuflaj sayesinde avlayan dolayısı ile bedenin havalanmadan dip yüzeyinde olması gerektiği sonucunda,aşağıdaki resmi bulunan takımı hazırlamış bulunmaktayım.Amaç kösteklerin dipte havalanmadan kalması hedeflenmiştir.Köstek kıstırmalarını deneyerek kullanacağız,şart değil.

Olta : 45 mm
Beden : 30 mm
Köstekler : 24 mm ve İki karış uzunluk
İğne : 4/0 düz çelik
Gezer kurşun: 2 numara ve 3 adet
Mavruka : 35 gr ve 100 gr
Kıstırma : Her kösteğin düğüm yerine yakın yerinden 10 cm birer adet